“Mama! Het heeft gevroren en wij hebben de mais er nog niet eens af!”, riep onze oudste van de week toen we in de auto zaten op weg naar de schoolbus, nadat we eerst flink hadden moeten krabben. “Nou, ik kan je foto’s laten zien van ons tweede jaar hier, vijftien jaar geleden. Toen we de mais er pas in december af kregen. We moesten toen inkuilen in de sneeuw!”, vertelde ik hem. Maar ik begreep zijn frustratie. Alles is er af, op de laatste hectare na. Die we er niet af konden krijgen, omdat er een stuk ijzerdraad in de mais lag (gegooid was), waardoor de bek van de maishakselaar kapot ging. Normaal zit er natuurlijk een metaaldetector op zo’n hakselaar. Maar ja, die hebben we al eerder bij een andere reparatie moeten uitschakelen, omdat de hakselaar het anders niet meer deed.
Het lijkt dit jaar wel een gebed zonder eind, de mais. Was het de hele zomer snikheet en gortdroog, begon het eind augustus, net toen we onze mais eraf wilden halen, te regenen dat het niet meer ophield. Elk jaar komen onze oudste neven uit Nederland twee weken helpen met de maisoogst en is het altijd erg gezellig, hoewel ook chaotisch. Het gaat natuurlijk nooit vanzelf en het is altijd een dans van hakselen, stilstaan, repareren, onderdelen bestellen, problemen oplossen en weer verder hakselen. Maar we hadden eigenlijk nog nooit mee gemaakt dat de weersomstandigheden ook één van die ‘problemen’ konden zijn. Waar je helaas dus niets aan kunt ‘oplossen’.
Na twee weken van hakselen tussen de buien door, stond twee derde van de mais nog steeds op het land. Gelukkig werd het langzaamaan steeds beter weer en konden we het in horten en stoten alsnog van het land krijgen. Tot aan de botsing met het ijzerdraad dus. Maar op dat moment moest de laatste snee luzerne ook hoognodig van het land af, dus zijn we in plaats van te kunnen mais hakselen, maar luzerne gaan hakselen.
Door de sluiting van de suikerfabriek, missen we 1.000 ton bietenpulp die we normaalgesproken elk jaar inkuilen. Voer dat we nu op een andere manier bij elkaar moeten zien te krijgen. We mochten van de grote staatsstoeterij hun laatste snee luzerne hebben, omdat ze er zelf geen hooi meer van konden maken. Wat dan weer wel mooi was van al die regen aan het eind van de zomer, was dat de laatste snee luzerne er, in tegenstelling tot andere jaren, dit jaar erg weelderig bij stond. Daar hebben we nog mooi wat voer van kunnen maken.
Een andere optie waar Michel nu achteraan gaat, is balen maken van de maisstengels die op het land achterblijven na de maiskolvenoogst. Bijna alle mais wordt hier geteeld voor de maiskolven. Kleine boertjes die de maiskorrels voeren aan hun varkens en kippen. Dus van die percelen met maisstengels zijn er genoeg te vinden in de buurt. Moet alleen niet de trekkerchauffeur in een spijker stappen en de balenpers kapot gaan. Hopelijk lukt het ons nog om een heel stel van die balen te maken. Daar kunnen we gerust de pinken mee bijvoeren.
Van het voorjaar hebben we zitten denken wat te voeren/ zaaien, nu de bietenpulp weg valt. We hebben aan hennep gedacht, maar dat was op zo’n korte termijn toch te ingewikkeld. We kwamen met het gewone landwerk al bijna niet rond. Doordat we extra grond hadden aangekocht. En ook doordat een deel van die grond nog ontgonnen en gelijk gemaakt moest worden. Maar wat wel gelukt is, is een experiment met soedangras (sorghum). Dat hebben we pas op het laatste moment gezaaid, toen alle mais eindelijk in de grond zat. En we waren blij verrast dat het überhaupt zo laat nog op kwam. En helemaal toen het op gegeven moment zelfs boven de mais uit begon te groeien. Daar gaan we dus meer van zaaien. We willen dan eerst winterrogge telen om in het voorjaar te maaien voor het jongvee. En dan daarna dus nog het soedangras er achteraan.
Ik zie nu Michel en onze medewerker voorbij rijden met de hakselaar en een opraapwagen. De maisbek is blijkbaar dus weer gerepareerd en nu gaan ze hem uitproberen. Duimen dat hij het weer doet en dat ze de laatste hectare eraf krijgen. Michel komt terug met een volle vracht en dat is dus goed nieuws! Onze oudste zoon mag de trekker overnemen en de laatste vrachtjes binnen halen. Hij straalt van oor tot oor. Zijn dag is helemaal goed!
Waterput, ploegen, cultiveren, mais zaaien, quad, 10.000 liter melk in de tank, stekjes planten, moestuin uitbreiden, zandbak, wilde bloemen, School of Joy
De laatste mais zat vorige week eindelijk in de grond! De laatste percelen die nog moesten, daar stond nog wintertarwe op. Die hebben we gemaaid en ingekuild en daarna geploegd en gezaaid. Het was een hele kluif dit jaar, al het landwerk. Met name door de extra 30 hectare grond die we er dit jaar bij verbouwen. Waarvan zo’n 6 hectare de afgelopen dertig jaar alleen door schapen begraasd is geweest en eerst helemaal schoon en gelijk gemaakt moest worden; ontdaan van alle boompjes en struikgewas (ontgonnen is het woord dat in me opkomt). Plus dat degene die nu al een aantal jaren onze percelen ploegt, dit najaar zijn trekker kapot had en maar geen onderdeel kon vinden voor zijn trekker en ons land dus ook niet kon ploegen. Waardoor we uiteindelijk zelf begin dit jaar maar zijn gaan ploegen.
Maar laat ik bij het begin van dit jaar beginnen. Januari begon met sneeuw.
Dat was natuurlijk dolle pret.
Op het heuveltje in onze straat konden we heerlijk met de slee van de bult af!
Ook achter de boerderij konden ze met de slee van de bult af. Al ging dat niet zo spectaculair.
Wel vonden ze een mooie bevroren plas in de uitgegraven mestsilo (waar nog folie in moet komen). Daar konden ze op schaatsen!
Hoewel het net zo leuk was om lekker met de sneeuw te spelen.
In januari hebben we ook een vrachtwagen vierkante hooibalen in Hongarije gekocht. Omdat we toen al wisten dat we niet genoeg voer zouden hebben tot de nieuwe oogst, wilden we meer hooi door het rantsoen mengen.
Het is nog niet ideaal. Omdat de mengwagen geen goede messen heeft om de lange stengels kapot te snijden. En sommige balen waren ook niet mooi. En het is toch lastiger droog houden dan ronde balen. Daar valt de regen wel van af, maar hier trekt het echt in. En plastic eroverheen trekken wil wel, maar dan moet je dat weer goed in de gaten houden elke keer, dat het niet los zit en eraf waait. Misschien moeten we ze de volgende keer maar in de booghal zetten (waar op dat moment nog koeien in liepen).
Toen het nog flink vroor, kon Michel verder met één van zijn projecten: de waterputten in het land achter de boerderij. Die putten zitten er al jaren, van vroeger nog. Maar werken niet meer. Die willen we weer in gebruik gaan nemen voor de koeien. Michel had er vorig najaar al een waterleiding (van een paar honderd meter) heen gelegd en een internetkabel (voor een toekomstige camera). Nu moesten de putten nog leeg geschept worden, want er zat en dikke drab onderin, wat de buis blokkeerde die de ene put met de andere verbindt. Dus Michel en Atlas er met de giertank en de kraan heen.
Eerst de ene put leegzuigen met de giertank.
En daarna de andere put leeg geschept met emmers.
Toen moest er een extra betonring op de eerste put komen, zodat er geen dieren (meer) in kunnen vallen. Die ring konden we er met de kraan nog net op tillen voor het zou gaan dooien. Dachten we. De ring plaatsen was prachtig gegaan, maar helaas kwam de dooi sneller en zat de kraan vast in de blubber.
De andere kraan van de boerderij gehaald om hem eruit te trekken, maar dat ging niet. En ook niet met de maishakselaar.
Toen grote keien van de boerderij opgehaald om onder de wielen van de kraan te leggen (als hij werd opgetild). En hopen dat de kraan dan meer grip zou hebben om eruit te kunnen komen.
Een hele klus, maar uiteindelijk hebben ze de kraan er weet uit gekregen. Wat waren we blij toen uiteindelijk alle machines weer op het erf stonden!!
Toen de vorst uit de grond was en de grond ook weer enigszins was opgedroogd van de sneeuw, konden we het land op om te gaan ploegen. Normaal doen we dat het liefst in het najaar, omdat de grote hompen klei na het ploegen dan nog kapot kunnen vriezen tijdens de wintermaanden en mooi kruimelig uiteen vallen. Maar zoals ik al zei, had degene die normaal voor ons ploegt, zijn trekker kapot. En moesten we het dus zelf doen. Waar Atlas maar al te blij mee was, want hij mocht voor het eerst in zijn eentje ploegen.
Leuk om te zien hoeveel plezier hij er aan heeft, dat trekkerwerk.
Hieronder een foto van het nieuwe stuk grond dat we gekocht hebben en waar dus dertig jaar lang alleen schapen op gegraasd hebben. Er stonden overal struiken en op sommige plekken zelfs nog bomen. Om het bewerkbaar te maken voor alle trekkers en machines voor de mais, moesten er heel wat kuubs grond verplaatst worden en gelijk gemaakt worden. Een volle week zijn ze er hele dagen mee bezig geweest. Gelukkig zat het weer mee.
Uiteindelijk was het vlak genoeg om te kunnen ploegen, maar je kunt op de foto wel zien dat het nog aardig hobbelig is.
Na het ploegen hebben we alles met de rotorkopeg gelijk gemaakt.
En daarna kon er gezaaid worden.
De zaaimachine had vorig jaar kuren. Waardoor er toen op een groot deel van de percelen veel te weinig korrels gezaaid zijn. De zaaicomputer was ook defect en hebben we laten repareren in Duitsland. Achteraf bleek het vacuum onvoldoende. En nu doet hij het weer perfect.
De twee luchtfoto’s (van het cultiveren en het zaaien) heeft Atlas gemaakt met de drone. Hij heeft ook een filmpje gemaakt van het zaaien (zie helemaal aan het einde van het verhaal).
Na het zaaien zijn we nog met een zware rol over de percelen geweest, om de grond (en de maiskorrels) nog extra aan te drukken. Zodat de korrels beter konden kiemen.
En altijd mooi om te zien als de eerste maisplantjes opkomen. Helemaal als je er ook nog een paar hertjes bij te zien krijgt. Van best dichtbij!
Omdat de suikerfabriek dicht is, hebben we nog zitten dubben wat we op alle grond wilden verbouwen. Met name die extra 30 ha grond. Omdat het gewas op die extra 30 ha de bietenpulp moet gaan vervangen die we niet meer zullen kunnen krijgen komend najaar. Daar komt bij dat we voor de subsidie maar 85% van ons areaal met hetzelfde gewas mogen verbouwen. Dus moesten we naar alternatieven gaan zoeken. Maar uiteindelijk kwamen we toch in tijdnood om nog iets heel nieuws te gaan proberen. Dus is het ‘gewoon’ mais geworden. En een halve hectare sorghum (Sudangras) als proef. Met de subsidie hebben we het opgelost door op papier een aantal hectares te ruilen met een boer die zonnebloemen teelt. Hoe het rantsoen er dan precies uit zal komen te zien als ons voer op is en we geen bietenpulp meer hebben, dat moeten we te zijner tijd maar bekijken.
Op dit moment gaat het super met de koeien. Ze geven voor het eerst meer dan 32 liter gemiddeld per dag en omdat we veel verse (pas gekalfde) koeien aan de melk hadden, zijn we zelfs over de 5.000 liter per dag gegaan (10.000 liter in twee dagen wat door de fabriek werd opgehaald).
Dat was wel een feestelijke bonus waard voor de medewerkers. De vorige keer, toen we over de 9.000 liter in de twee dagen gingen, hebben we ze een ‘kratje’ bier gedaan en een bluetooth-box. Nu hebben we ze een praktisch cadeau gegeven: een grote, goed gevulde gereedschapskist. Het is toch teamwork waardoor het zo mooi loopt op de boerderij.
Met het klaarmaken van alle percelen heeft Michel ook meteen de weg achter onze boerderij helder ‘gemarkeerd’ met een aantal rechtopstaande trekkerbanden. Zodat de weg niet (weer) langzaam steeds verder over ons gezaaide land verbreed werd. Nu weet iedereen waar de weg loopt.
Een ander project waar Michel en Belus zich voor het landwerk nog mee bezig hebben gehouden, was het maken van een ‘deur’ in de booghal. Er zat gewoon een zeil aan de voorkant tot op de grond, maar ze wilden daar een ijzeren constructie in lassen voor een echte deur (later). En zodat het zeil opgerold kon worden en we de booghal in kunnen rijden met machines.
De booghal is eigenlijk bedoeld voor machines, maar omdat de droge koeien in december geen andere plek hadden (dan buiten in de gure wind), staan er op het moment nog koeien in. Die willen we ook al een tijdje naar buiten doen, maar door al het landwerk kwamen we er gewoon niet aan toe. Hopelijk kunnen ze snel naar buiten. En kunnen we de booghal uitmesten, er een vloer (van H-klinkers) in leggen en de machines die we graag droog willen hebben staan, erin zetten. Wat we al wel in de booghal konden zetten, helemaal achteraan, waren de twee melkrobots die nog altijd in de werkplaats (in de weg) stonden.
Belus blij dat ze eindelijk uit de werkplaats gingen!
Op onderstaande foto kun je ook zien hoe de ‘deur’ (of eigenlijk het ‘gat van de deur’) er uit is komen te zien in de booghal.
Achterin de booghal kunnen de melkrobots voorlopig mooi staan. Tot Michel eraan toe is om er wat mee te gaan doen.
In ons vorige verhaal hebben we verteld dat we samen met de kinderen naast de booghal de grond hadden ingezaaid met gras en dat we er boompjes hadden geplant.
Zo mooi om te zien dat de boompjes (bijna) allemaal blaadjes kregen en dat het gras zo mooi opkwam. We moesten het zelfs al maaien.
Ook leuk dat aan de zijkant van het ‘grasveldje’ er spontaan koolzaad is gaan groeien.
En achter de boerderij een hele rij klaprozen. Prachtig! Dan voelt de natuur zo overvloedig!
In de moestuin doet de natuur het ook overvloedig. De rabarber voelt zich de koning te rijk.
En ook de bessenstruik in Luxor’s tuintje dijt steeds verder uit.
Prachtig dat alle vaste planten en struiken steeds groter worden, maar daardoor blijft er wel steeds minder plek over voor de andere groenten. Dus heb ik Michel lief aangekeken en heeft hij het stukje grond tussen de moestuin en de weg opgehoogd, zodat dat ook moestuin kan worden. Eerst moest hij al het lange gras afschrapen met de kraan. Wat fijn toch dat we al die machines zo voor handen hebben.
Daarna kon hij met de shovel een laagje zwarte grond uit het weiland afschrapen (waar vorige jaar de koeien gelopen hebben, dus dat is prachtige grond).
Daarna met de kraan de grond weer verdelen.
Schitterend om te zien hoe vol bodemleven die grond was. Zo’n lange pier had ik nog nooit gezien.
En wat een enorme slak!
Even zoeken, maar op de foto hieronder staat een joekel van een mestkever.
De grond was nog erg ongelijk door al die bulten en zou nog een stukje moeten inzakken. Maar het zou later op de avond gaan regenen, dus dat zou al een heel stuk helpen. Het eerste dat ik op het nieuwe stukje wilde gaan planten, waren de pompoen- en meloenplantjes die op waren gekomen (op de foto hieronder rechts onderin het perkje).
Dus een hoekje van de nieuwe grond zo goed als het ging gelijk gemaakt en toen konden ze de grond in. Wat heerlijk dat ze straks alle ruimte zullen hebben!!
En toen we daar zo lekker bezig waren, heb ik meteen ook maar het project ‘zandbak’ aangepakt. De oude zandbak stond op de plek waar we vorig jaar ons tuinhuisje hebben gemaakt. En sindsdien hebben we nog steeds geen nieuwe gemaakt. Tot nu.
Een aantal dikke planken bij elkaar gezocht uit de stapel die was overgebleven na de bouw van het tuinhuisje. De plek waar hij moest komen met de schop wat afgegraven, zodat de grond daar gelijk zou worden.
En nu hoeft er alleen nog (metsel)zand in. Maar dat kan heel snel met het shoveltje. En dan hebben de kinderen een mooie nieuwe zandbak in de schaduw. Prachtig!
En wat hebben we nog meer beleefd? Atlas heeft na lang wachten eindelijk zijn quad gekregen. Hij was ervoor aan het sparen en wilde hem graag voor zijn verjaardag kopen. Maar hij had nog een groot gat in zijn begroting. Die wij toen met alle liefde hebben aangevuld. Ook omdat hij op dat moment al meer dan een jaar lang elke zaterdagochtend vroeg zijn bed uit komt om Belus te helpen met voeren. Wat hij met heel veel plezier doet. En nu kan hij ook met veel plezier op de quad ‘scheuren’. Twee jongetjes uit de buurt hebben er ook eentje. Waar hij mooi mee samen op pad kan gaan.
Ook Luxor en Ayla vinden het geweldig! En Laryssa gilt het uit van plezier als ze bij één van hen voorop mag zitten.
Niet alleen de quad vinden ze leuk. Als er op zondag verder niemand (aan het werk) is op de boerderij, vinden ze het maar wát leuk om op het kleine shoveltje te rijden.
Verder wil ik al langer ons erf wat vrolijker maken. En toen Atlas en Luxor door een experiment (waar een aansteker en een spuitbus aan te pas kwamen) een grote brandplek in de tuintafel hadden geschroeid, had het eerste project zich al aangediend. We konden de tuintafels mooi schilderen!
En ja, als je katten hebt, kan het gebeuren dat er eentje door de natte verf loopt, haha!
Laryssa wilde ook graag mee helpen en die kreeg haar eigen tafeltje (met uitwasbare verf).
Grappig om te zien hoe ze zelf de volgorde van de kleuren bedacht had.
En toen we eenmaal aan het verven waren, bedachten ze zich dat het traptrekkertje ook wel een nieuw likje verf kon gebruiken.
Hij is nu mooi rood en geel, haha.
En omdat we de verfbussen toch al buiten hadden, konden we zo verder naar het volgende project: de muur bij het terras voor het huis was opvrolijken.
Laryssa kreeg haar eigen hoekje en daar heeft ze (onder andere) een mooie bloem getekend.
Onze trouwe vriend Pluizebol, die ons overal volgt. Ik krijg nu ook een vermoeden van wie die kattenpootjes op de verf waren, haha.
We hadden nog genoeg verf over en ik had nog een oude, vergeelde witte plantenbak. En die heb ik dus groen gemaakt en een paar vrolijke plantjes erin gezet.
We hebben via Belus een leuke kas gevonden in Ludus waar ze planten en bloemen kweken. Nou, wat andere vrouwen misschien hebben met schoenen of handtasjes, dat heb ik met bloemen: ik kan er niet genoeg van hebben haha! Wat kan een mens hebberig worden als je zo al die prachtige kleuren bij elkaar ziet. Maar ik kon me inhouden (deels ook doordat ze alleen cash ontvangen en ik gebonden was aan het limiet bankbiljetten in mijn portemonnee, haha).
Wat het extra leuk maakte, was dat ik bij thuiskomst zag dat er op elk bloempotje apart een mooie spreuk stond. Wat mooi!
Wat ook mooi was, was dat onze koe Mindy een gezonde tweeling kreeg.
Mindy is de achterkleindochter van onze allereerste koe Mundi (Mundrolee). En de enige nazaat nog. En ik zou het natuurlijk heel erg leuk vinden als de lijn van Mundi toch voortgezet zou worden. Dus ik hoopte vurig op een vaarskalfje. En mijn wens werd verhoord. Er kwam een klein vaarskalfje op de wereld. Een minuut later echter gevolgd door haar veel grotere broertje. Waardoor het vaarskalfje een kween is en onvruchtbaar. Normaal houden we de stiertjes niet aan. Maar misschien in dit geval wel. Want dan zou het stiertje misschien nog voor een nakomeling kunnen zorgen (voor het geval Mindy toch vroegtijdig ook weg moet of dood gaat). In ieder geval blijven ze alle drie voorlopig nog op de boerderij en hebben we dus die nakomelingen van Mundi lopen. Joehoe!
Toen we Mundi 17 jaar geleden kochten, hoorde haar spierwitte dochter Bonnie (Bonbonica) ook bij de koop. En aangezien het vaarsje van Mindy ook grotendeels wit is, hebben we haar Bonnie genoemd.
En haar broertje Clyde, haha. Grappig om te zien dat Bonnie echt zwarte vlekken heeft, maar Clyde heeft meer de ‘blauwe’ (grijzige) vlekken van zijn moeder en oma.
Het mooiste was natuurlijk als we van Mindy een zoogkoe konden maken, met haar tweeling in de wei. Maar dan zouden we een speciaal weitje voor hen moeten maken en daarvoor heeft Michel nu niet echt tijd.
Door al het landwerk liggen we al een heel eind achter met het luzerne maaien. Die staat onderhand een meter hoog en in volle bloei! De nieuwe frontmaaier moest eerst gerepareerd worden. De hark net zo. En ook de hakselaar deed het niet naar wens. Ze wisten niet goed waar het aan lag, tot ze er vandaag gelukkig achter kwamen: de dieselpomp. Waardoor dat euvel opgelost kon worden. We hadden de luzerne eigenlijk als vers voer voor de koeien willen voeren, omdat we zo krap in het voer zitten. Maar dat gaat nu niet meer, omdat het zo lang is. Dus gaan we het nu inkuilen en de volgende snedes wel vers voeren.
En dan nog nieuws uit het voorhuis. Sinds vorig jaar maart gaat Ayla niet meer naar school, dat had ik al verteld vorig jaar. We hebben haar en Luxor en Laryssa toen op Unschooling gedaan. Een vorm van leren waarbij het kind door middel van zijn interesses, talenten en passies dingen leert in zijn eigen tempo en op zijn eigen wijze. Dat deden we gewoon thuis, maar we waren toch wel op zoek naar een mogelijkheid waarbij ze ook met andere kindjes konden spelen en samen dingen leren. En afgelopen maart hebben we de School of Joy gevonden in Cluj; een Agile Learning Center. Voor kinderen die Unschooling doen. Het is een uur rijden, dus we gaan er maar drie keer in de week heen. Maar het is erg leuk! Het zit tegen het bos aan en elke keer als ik erheen rijdt, door die bossen, heb ik het gevoel alsof we op vakantie gaan, hihi.
Nu het zomer wordt, staat alles in volle bloei en is het werkelijk een ‘joy’ om erheen te gaan.
Zoals jullie lezen, vermaken we ons prima. Lekker druk in en om huis en op het land. En af en toe met de beentjes hoog en genieten van het moment.
De link naar het filmpje van Atlas: Maiszaaien 2022:
Het voorjaar is begonnen. Met hier en daar nog een sneeuwbui of flinke nachtvorst, haha. Maar het zonnetje trekt ons weer naar buiten! De bloembollen komen op en de eerste sla en spinazie steken hun kopjes al boven de grond uit in de moestuin. En op de valreep hebben we nog net een paar boompjes en struiken kunnen planten.
De coniferen naast de stal zijn nog niet zo blij met de Roemeense grond. We hopen dat de rozenstruiken het beter gaan doen. Dan hebben de koeien straks een kleurrijk uitzicht!
Ook naast de booghal wilden we graag gras zaaien en boompjes planten. Maar daar moest eerst nog wat grond verplaatst worden.Met de kraan ging het mooi vlot. Eerst het metselzand weg en daarna een laag zwarte grond uit het land erop gebracht.Met dank aan de walnoten- en pruimenboompjes van Jan Linker die hij over had bij het uitdunnen van zijn tuin. We hebben ook beukenboompjes en wilgentenen geplant. En maar zien wat gaat aanslaan, haha.Laryssa hielp water geven.En Luxor hielp gaten graven. Wat al gauw overging in wormen, kevers en krekels zoeken. En gouden munten, haha!Heerlijk zo buiten bezig zijn. Met de kinderen om me heen. En een prachtig uitzicht!Vandaag de wilgentenen in de grond gezet, om er een haag van te maken. En met de kinderen gras gezaaid.Het zaad kwam niet overal even goed verdeeld terecht, haha. Maar gelukkig hadden we een hark.
En gelukkig voorspellen ze voor vanavond en komend weekend regen! Dat zou helemaal mooi zijn. Zo leuk om je er dan al op te verheugen hoe groen het er straks uit zal zien. We houden jullie op de hoogte.
Vrolijke groetjes van ons! M&M, Atlas, Ayla, Luxor en Laryssa
“Mama?” ”Ja.” ”Als er in Roemenië ook oorlog uitbreekt, moeten wij dan ook vluchten?”, vraagt Atlas als we het Jeugdjournaal kijken. “Nou, we hebben een boerderij, dus we kunnen niet echt vluchten.” “En de boeren in Oekraïne dan?” “Tja. Die blijven denk ik ook bij hun koeien.” Toevallig heb ik die ochtend net een stukje gelezen over een boerderij in Oekraïne waar de Nederlandse managers er bewust voor kozen om te blijven. Omdat er een groot tekort aan voedsel in hun streek en het hele land is. Er werd zelfs in voedsel geruild in plaats van geld toen ze een groot onderdeel nodig hadden. De eerste levensbehoefte van de mens is denk ik veiligheid. En dat zijn ze in Oekraïne al kwijt. Mooi om te lezen dat de boeren bij de tweede levensbehoefte van eten en drinken, nu een belangrijk steentje kunnen bijdragen.
Het is niet voor te stellen hoe de mensen zich in Oekraïne zullen voelen. Al die angst en onzekerheid. Hoewel het ons buurland is, voel ik me echter wel veilig. Wetende dat Roemenië bij de EU hoort. Toen we 17 jaar geleden ervoor kozen om naar Oost Europa te gaan, wilde Michel in eerste instantie eigenlijk naar Oekraïne. Maar omdat Roemenië een betrouwbare melkafzet had en omdat we er land op onze eigen naam konden kopen, hebben we destijds toch voor Roemenië gekozen. Daar ben ik nu maar al te blij om.
We wonen zo’n 250 km van de grens af. Dus we merken in het dagelijks leven niet veel van de oorlog. We hebben ons aangemeld voor noodopvang van vluchtelingen, maar wat we begrijpen, zijn de meeste vluchtelingen op doorreis. Die blijven hier een paar dagen om bij te komen en gaan dan naar familie en vrienden in het Westen. Bij Nederlandse vrienden van ons die ook koeien melken een stuk noordelijker, is een legerkazerne in de buurt waar vluchtelingen worden opgevangen. En bij de leger vliegbasis hier een half uurtje vandaan is het ook aanzienlijk drukker. Waar er normaal maar één keer in de maand een keer een patrouille vliegtuig op moet stijgen voor UFO’s (vliegende ‘objecten’ die niet reageren), is dat nu één keer per week.
Ja, en dan de hogere gas-, diesel- en krachtvoerprijzen natuurlijk. Daaraan merken we het wel. Als er volgend jaar geen graan meer uit Oekraïne komt, zullen de voerprijzen misschien nog veel verder stijgen. Een duidelijk gevolg voor ons van de hoge gasprijzen is dat de suikerfabriek bij ons in het dorp zijn deuren gaat sluiten. Wel even schrikken voor ons, want we kuilen elk jaar toch zo’n 1.000 ton bietenpulp in. Een derde van ons rantsoen bestaat uit bietenpulp. Wat moeten we dan nu in de plaats gaan voeren? En moeten we dat dan gaan aankopen of zelf gaan verbouwen?
We hebben dit jaar, net als vorig jaar, maar net genoeg voer. En normaal willen we het liefst eigenlijk zelfs een overschot op voorraad hebben. Daarom hebben we pas 11 hectare grond aangekocht en 10 ha bij gehuurd. Maar nu lijkt het erop dat we nog wel meer hectares extra nodig zullen hebben. Want omgerekend, met 30 ton mais opbrengst per bunder, zullen we zo’n 30 hectare meer moeten gaan verbouwen. Als we de bietenpulp tenminste gaan vervangen door mais. Wat ons eerlijk gezegd nou ook weer niet ideaal lijkt.
Het mooiste voer voor koeien blijft natuurlijk gras. Maar omdat dat hier in de zomer verdroogt, zie je overal luzerne. De koeien vreten het graag. Alleen is luzerne vrij arbeidsintensief en zijn veel van onze percelen er niet zo geschikt voor; te klein of te steil. Luzerne hooibalen aankopen kan ook. Maar de vraag is dan wel wat je krijgt. En als ze door de mengvoerwagen moeten, zullen we er nieuwe messen in moeten zetten en twee keer per dag moeten gaan voeren, omdat dan niet alles meer in één keer in de voerwagen past.
Welke alternatieven zijn er? Winterrogge hebben we al eens eerder gevoerd. Dan maaiden we het er in het vroege voorjaar groen af. Voor het jongvee. Dat ging heel mooi. Alleen moet je dan in korte tijd de grond weer klaar kunnen maken voor het zaaien van de mais. En hopen dat het weer dan mee werkt. Sorghum zou ook kunnen. Dat lijkt erg op mais, maar valt wel onder een ander gewas. Wat voor de subsidie mooi uitkomt, want we mogen maar 70% van hetzelfde gewas telen. Hennep misschien? Zonnebloemen voor de pitten? Voederbieten? Een Nederlandse collega boer uit het zuiden heeft goede ervaringen met voederbieten. Alleen vertelde hij er wel bij dat hij het soms meer dan tien keer moet spuiten. En los van het feit dat we geen akkerbouwers zijn en liever tussen de koeien zitten dan op het land, vinden we één of twee keer onkruid spuiten bij de mais eigenlijk al veel.
Onderling hebben we al een poosje geleden de discussie geopend hoe we op korte of lange termijn natuurlijker kunnen gaan boeren. Het liefste zou ik vandaag nog biologisch worden. Maar dat gaat hier niet zomaar 1-2-3. Met name door het voer. Er zijn hier wel een aantal biologische melkveehouders. Maar die zijn volgens mij klein en jagen de koeien de helft van het jaar de heuvels in. En ze voeren denk ik ook geen krachtvoer. Wij wel. We hebben net de krachtvoergift opgevoerd en zitten voor het eerst (met veel verse koeien, dat wel) boven de 31 liter per koe per dag. Ik begrijp dat Michel huiverig is om iets aan het rantsoen te veranderen. Maar nu de suikerfabriek toch dicht gaat, is het een mooi moment om het rantsoen en de voederwinning eens onder de loep te nemen. Een luxe die de boeren in Oekraïne niet hebben. Zij mogen allang blij zijn als ze überhaupt zaad en andere grondstoffen kunnen krijgen. Voor hen is het helemaal een groot vraagteken hoe alles zal verlopen. We voelen ons verbonden met hen en hopen dat ze hun werkzaamheden toch nog op enigszins ‘normale’ wijze kunnen uitvoeren.
Mais inkuilen, visites, booghal, appelmoes, sneeuw, oliebollen
Allereerst de allerbeste wensen voor 2022 voor jullie allemaal! Dat al jullie dromen en wensen voor het nieuwe jaar uit mogen komen.
We beginnen het nieuwe jaar vandaag met het laatste deel van het jaaroverzicht van 2021. We waren gebleven bij september. De eerste mais was er eind augustus dus al af en de rest van de mais was er langzaam ook klaar voor. De ‘maisploeg’ (neven Jorn, Mike en Lars) zou begin september komen, dus dat kwam weer mooi uit. Dit jaar hadden ze versterking mee genomen in de vorm van Michel’s broer Richard en Sem, een collega van Lars.
Mike kwam als eerste, met de motor. Hij zou na de mais nog een paar weken door Europa gaan trekken. Een paar uur later kwam de rest met de bus van Jorn.
Ook nu waren we weer wát blij met ons tuinhuisje.
We hadden binnen een koelkast neergezet en een tafel met een gasfornuisje erop. Dus daar kon iedereen ’s morgens mooi zijn eigen eitje en tosties bakken.
En het ‘tante-Bianca-tafeltje’ op het terras kon prachtig dienstdoen als ‘afwastafel’. Toen werd afwassen ineens een feestje, heerlijk buiten, met uitzicht op de zonnebloemen en koeien in de wei.
Ze konden meteen aan het werk. Eerst werd het perceel vlak naast onze boerderij gehakseld, dus dat was erg leuk. Want dan konden we alles mooi zien. De meeste mais ligt op afstand of in ieder geval niet vanaf de boerderij te zien, dus dit was een mooi begin. Jorn en Atlas gingen op de hakselaar.
Sem op de trekker met opraapwagen.
Net als Lars.
Michel ging verdelen en aanrijden.
Normaal zit Mike ook vaak ‘op de bult’, maar hij had nu een andere klus. Van de winter had Belus het onderstel van één van de opraapwagens gerepareerd en moest nog gemonteerd worden.
Dat was niet het enige dat gerepareerd moest worden. Richard kon op pad om onderdelen op te halen. En zo was iedereen mooi bezig.
’s Avonds werden de trekkers mooi op een rijtje gezet. Prachtig gezicht. Zelfs ons John Deere trekkertje dat na de vorige maisoogst de hele tijd in de brandnetels had gestaan. Die hadden Belus en Richard weer ‘aangeslingerd’ en hij kon na een hydrauliekpomp wissel zo mee draaien.
Toen de voorste silo vol zat, konden ze de boel mooi aanrijden en aandrukken met de kraan.
En zo was de bult klaar voor het plastic. Maar voor dat eroverheen zou gaan, wilden de kinderen er eerst nog overheen rennen. Joehoe!!
Elk jaar is het niet de vraag of er weer wat kapot zou gaan bij de trekkers of machines. Maar de vraag wat en wanneer. Hier de as van de Kemperbek.
En hebben we bij de trekkers en machines nog wel wat kapot gehad. Elke keer stond er wel iets anders voor de werkplaats. Het was dan ook een raar, onaards, gevoel toen het ineens helemaal leeg was voor de werkplaats. Dan zou je haast denken dat er iets ‘mis’ was, in plaats van dat alles op rolletjes liep, haha.
Toen was weer één van de percelen dichtbij aan de beurt. En konden we weer mooi gaan kijken. Het is altijd een hele klus om een perceel ‘los te maken’. Om de buitenste rijen te hakselen, zodat er ruimte komt om met de trekker naast de hakselaar te kunnen rijden.
De voorste silo zat vol, dus gingen we naar de lege plek achter de silo’s. Waar we dit jaar ook beton hadden willen storten, maar waar we nog niet aan toe waren gekomen. Hier kwam de mais dus ‘gewoon’ op de grond te liggen.
Daar moest met de kraan nog de zijkant rond gemaakt worden.
En dat was een mooi klusje voor Sem.
Tegen de tijd dat de mais er bijna af was, kregen we nog meer familie op visite. Michel zijn zus en zwager en hun buren. Het was een gezellige boel.
Tante Jeannet leest Luxor voor.
Jammer dat tegen die tijd het weer omsloeg, want toen konden we niet meer in het tuinhuisje zitten. Maar met een beetje inschikken, paste alles om de tafel binnen. Gezellig!
De rest van september en de eerste weken van oktober gingen voor mijzelf een beetje in een waas voorbij. Want zonder dat ik het eerst wist, had ik Corona. En ben er flink ziek van geweest. Michel had het ook, maar kwam er met een hoestje en flinke hoofdpijn van af. Maar na een kleine nasleep was ik binnen een maand ook weer helemaal de oude. Gelukkig maar! Maar ik heb dus niet veel mee gekregen van de hele bietenpulpcampagne en alle mest die we hebben weg gereden in die maand.
Gelukkig was ik op tijd weer beter voor de volgende visite. Want in de herfstvakantie van Nederland kregen we zowaar dubbele visite: zowel mijn ex-schoonzusje en onze twee neefjes, als ook neef Jelmer en zijn vriendin Vivian (beide leerkrachten)
vonden het leuk om in hun vakantie bij ons op de boerderij te komen en wat rond te rijden hier. We hadden Vivian nog nooit ontmoet, dus dat was erg leuk. Om haar te ontmoeten. Ook de kinderen vonden het erg leuk dat er weer visite was.
“Jij hebt lang haar, Vivian! Mag ik je haar doen?” Tuurlijk!
“Maar dan wil ik jou haar ook doen.” Leuk!
Met zoveel mensen is er natuurlijk ook heel veel afwas. Maar mooi om te zien hoe iedereen dan altijd graag de handen uit de mouwen steekt.
Gelukkig was het ook nog een dag mooi weer om buiten te zitten. Lekker pizza’s eten! En ook geen afwas, haha.
We hadden nog maar net onze pizza’s op, of we hoorden een bekende ‘kalver-kreun’ uit de stal komen. Er werd een kalfje geboren!!
Het werd een vaarskalfje: Vivian!
Claudia wilde, zoals ze altijd doet, ook graag mee helpen. En zo belandde ze, net als andere keren, weer in de melkput.
Bedankt jongens!! Het was erg gezellig.
En dan het laatste project van afgelopen jaar: de booghal. We hadden een paar jaar terug al een oude tennis-booghal gekocht en hadden vorig jaar het beton gestort waar de ijzeren palen op vast gezet moesten worden. En nu kwamen we er eindelijk aan toe om ook de ‘bogen’ op te zetten. Dat was nog best een secuur werkje, want de palen moesten precies op de bouten op het beton komen.
Toen de boog recht stond, konden de bouten aangedraaid worden.
We wilden eigenlijk zo snel mogelijk de tweede spant ook hebben staan, zodat we die met de eerste konden verbinden en het samen een iets steviger geheel zou worden.
Op de foto hieronder zie je een geul in de grond. Daar heeft Michel dus de stroomkabel en waterleiding in gelegd die van de oude huisjes komt.
Ze hadden de vaart er goed in en in een paar dagen tijd hadden ze alle bogen staan! Michel heeft nog een paar grappige filmpjes van het opzetten van de bogen en het spannen van het zeil. Hij had de camera die achter aan de stal hangt zo gedraaid dat ie op de booghal gericht stond. En toen kon hij later zo de beelden terugkijken en versneld afspelen.
Belus had een handig bakje gemaakt voor aan de kraan. Waardoor ze veilig en handig op hoogte konden werken en de dwars-ijzers tussen de bogen konden vastmaken.
We hebben zo goed als het ging het hele najaar proberen mest en gier te rijden. Maar doordat het land vaak nat was, ging het allemaal nog niet vanzelf. Wel mooi om te zien dat Atlas het ook mooi vindt om te helpen en hij zit regelmatig op de shovel en de trekker om mest weg te scheppen. En ook het gieren heeft hij nu onder de knie. Leuk hoor.
Appelmoes! Daar zijn we gek op. En helemaal op zelfgemaakte. Met kaneel erin. En aangezien Wilbrand en Diana toch niet alle appels van de bomen bij hun huisjes op konden, hebben we zelf ook een paar manden/ kisten geplukt. Heerlijk!
November ging over in december en de eerste twee weken zijn we naar Nederland geweest. Sinds twee jaar. Eindelijk weer een keer. En wat was het leuk om zoveel mensen in zo’n korte tijd weer te kunnen zien. We hadden net geluk, want we waren net voor de lock-down. Tijdens onze afwezigheid was het weer in Roemenië aardig guur en koud geworden en had Belus maar besloten om de droge koeien (die nog steeds buiten liepen), in de booghal te jagen.
De bedoeling was eigenlijk om de booghal te gebruiken voor machines. Maar voor nu konden de droge koeien er mooi in vertoeven!!
December bracht ook sneeuw en dat gaf ons wel een echt wintergevoel zo een week voor Kerst. Dat het met de Kerst zelf met bakken uit de hemel regende, dat maakte toen niet meer uit.
Nog net voor de jaarwisseling konden we het achter- en voorzeil van de booghal eraan maken. De zijkant is open, omdat er oorspronkelijk een tweede hal aan vast zat. Maar dat willen we nog dicht maken.
Een grappig gezicht nu, vanuit het land.
En toen was het jaar ten einde. We hebben nog lekker ouderwets oliebollen gebakken.
Maar het zou Roemenië niet zijn als het allemaal volgens plan verliep. Nee, we bleken geen poedersuiker meer in huis te hebben. Maar suiker is suiker, niet waar. En vanillesuiker smaakt blijkbaar ook bijzonder lekker op oliebollen.
Een daarmee ben ik gekomen aan het eind van 2021. Een jaar waarin er weer veel gebeurd is. Op naar een nieuw jaar. Nieuwe kansen, nieuwe uitdagingen. We gaan jullie weer op de hoogte houden. Mijn voornemen is om vanaf nu weer wat regelmatiger bericht te doen op onze site.
Als het goed gaat, kan ik morgen nog de filmpjes delen van de booghal. En ook de link van Atlas zijn Youtube jaaroverzicht, van de filmpjes die hij afgelopen jaar van alle bezigheden op onze boerderij gemaakt heeft.
Lavendelveld, visites, camper, kamp, strobalen, eerste mais eraf
Het werd juli en na anderhalf jaar bijna geen visites gehad te hebben, kwam het visiteseizoen langzaam weer op gang. Als eerste kwam Hans uit Groningen. Die al heel wat jaren bij ons op bezoek komt, voorheen altijd op de terugweg van zijn motorreis door Rusland of Mongolië. Dit jaar was hij echter met de auto en ging de reis ook niet verder dan Roemenië. De zus van Belus had ons net uitgenodigd om hun lavendelveld te komen bewonderen en Hans ging graag mee. Lianne, die de zus van Belus ook kent, omdat ze haar vaak masseert, was ook uitgenodigd.
De zus van Belus maakt ook zelf lavendelsiroop en ze trakteerde ons op een heerlijk glaasje lavendellimonade.
Als je heel goed kijkt, kun je zien hoe Laryssa zo mooi achter Hans aan loopt.
Even uitrusten. Oh, kijk, daar staat nog een oude autostoel. Geweldig! Prachtig welke onverwachtse dingen je hier altijd tegenkomt, haha.
Ons volgende project was dat we een paar dagen op kamp zouden gaan. Elk jaar wordt er een groot internationaal Homeschooling/ Unschooling kamp georganiseerd in Roemenië aan de voet van de bergen bij Fagaras (drie uur rijden voor ons). Normaal komen daar wel 300 gezinnen. Maar door de Corona ging het niet door en hebben een paar gezinnen zelf het initiatief genomen om toch samen te komen. En zouden er dit jaar rond de vijftien gezinnen komen. Maar voor we zover waren, moesten we eerst iets regelen om in te kunnen slapen. Want het was op een camping. Dus gingen we op zoek naar een camper! We hadden een een paar mooie binnen ons budget gezien, maar daarvoor moesten we wel een kleine tour door het oosten van Roemenië maken. Eerst naar Brasov, daarna naar Galati. Dat was aan de andere kant van de bergen. Vlakbij de Zwarte Zee. Heel bijzonder om ineens het verschil in klimaat te merken. Veel warmer en vochtiger en zonder waarschuwing overal muggen! Helaas was de camper daar niet zo mooi meer als we verwacht hadden. Dat was een hele teleurstelling voor mij, omdat die camper prachtig was beschilderd aan de buitenkant. Dat was ook waarom we het hele eind speciaal voor die camper waren gereden. Maar we hadden goede moed en zouden via een ruime bocht noordwaarts weer terug naar huis rijden en onderweg ook nog wat campers bekijken.
De laatste zagen we in Bacau. Een mooie camper, maar hij rookte met starten en weg rijden. En het begon toen net te regenen en het was aan het eind van de dag en de kinderen waren het zat. Ik had zelf niet meer de energie om op dat moment te beslissen. Maar die man zei dat hij hem eventueel wel kon brengen, mochten we later nog besluiten om hem te kopen. Dus hebben we het erbij gelaten en zijn toen naar huis gereden.
Thuis de dagen erna nog weer elke keer op de Roemeense marktplaats gekeken, maar er kwamen eigenlijk geen nieuwe opties meer bij. Dus uiteindelijk toch maar besloten om die uit Bacau te kopen. Een paar dagen voor we op kamp zouden gaan, kwam de eigenaar hem brengen.
De mooie beschilderde camper uit Galati had me natuurlijk wel lekker gemaakt voor het idee van een camper die ook aan de buitenkant mooi beschilderd is. Dus dat is ons plan. Om van het voorjaar de camper van buiten te beschilderen en ook van binnen wat op te ‘pimpen’. Likje verf, andere gordijnen en bekleding. Maar voor nu hadden we een prachtige plek om in te slapen.
Er moesten alleen nog een paar steunen aan het raam bij de zithoek komen, want die zaten er niet meer aan. Dat was een mooi klusje voor Atlas.
We waren klaar voor vertrek! Dachten we… We wilden nog ‘even’ de tank vol gooien bij de werkplaats. Maar we konden het sleuteltje van de tankdop niet vinden. We hadden wel een hele sleutelbos bij de camper gekregen. Maar geen enkel sleuteltje paste. De oude eigenaar maar gebeld. Die wist het ook niet. Hij had de camper uit Italië gehaald en we kregen het sterke vermoeden dat hij hem op dezelfde aanhangwagen uit Italië had ‘gereden’ als waarmee hij hem hier gebracht had. Gelukkig is Michel niet voor één gat te vangen en haalde bij een oud jampotje tevoorschijn met de keur aan oude sleuteltjes. Van van alles en nog wat. En warempel!! Een sleuteltje van een oud JCB shoveltje paste precies!! Nu konden we eindelijk tanken en gaan. We moesten nog wel eerst in Ludus nieuwe ruitenwissers halen, want het begon net te regenen en het was wel duidelijk dat de oude tot op de draad versleten waren. Maar na deze korte tussenstop konden we dan eindelijk op weg!
En de kinderen hadden een mooi tafeltje waar ze onderweg aan konden lezen, kleuren of knutselen. Prachtig!
De camping lag dus aan de voet van de Fagaras bergen. Het was eigenlijk alleen een groot veld buiten een klein dorpje, met een riviertje erdoorheen. En een aantal toiletten en twee simpele buitendouches. Maar er was drinkwater en stroom en dat was prima.
We besloten om de camper aan de andere kant van het riviertje te zetten. Er was een lage doorsteek en daar konden we wel doorheen. Wat niet helemaal zonder slag of stoot ging, want de fietsendrager schuurde op gegeven moment over de grond en schoot aan één kant los. Dat was dus nog een puntje voor de terug oversteek, haha.
We hadden al wel bedacht dat de camper voor ons zessen toch wel een beetje krap zou worden met slapen, dus onderweg een tent gekocht en twee luchtbedden. Atlas en Ayla wilden wel graag in de tent slapen! Met het opzetten van de tent kregen we meteen hulp van een andere Nederlandse jongen wiens gezin we dit jaar met Koningsdag hebben leren kennen. En die een dag eerder al waren gekomen.
Ja, Luxor, daar moeten de stokken in.
Met een pompje waren de luchtbedden zo opgeblazen.
En was de ‘slaapkamer’ voor Atlas en Ayla klaar. Dat er de volgende ochtend allemaal naaktslakken aan de buitenkant van de tent kropen, dat vonden ze iets minder. Maar ze hebben er toch dapper weer in geslapen.
Het kamp begon elke ochtend om 10 uur met koffie en overleg. En dan kon iedereen die die dag een workshop wilde geven, zich melden. Ayla viel meteen met haar neus in de boter want er was na de koffie meteen een workshop met vriendschapsarmbandjes maken. Gegeven door een ander meisje. Er waren Nederlandse, Roemeense en Hongaarse gezinnen uit Roemenië en twee gezinnen uit Duitsland. Dus er werd een mengelmoes van talen gesproken, maar iedereen begreep elkaar. Geweldig!
Michel had met de tent ook een pijl en boog gekocht. En er was daar een man die daar wel verstand van had. Dus die ging de jongens een workshop pijl en boog schieten geven. En daarna ontstond er een spontane workshop gegeven door Atlas, toen hij onze drone tevoorschijn haalde en verscheidene kindjes graag wilden weten hoe zo’n ding werkt. Zo mooi hoe dat ging.
En toen ging het regenen. Met bakken uit de hemel. Dus wij trokken ons ook maar terug in de camper, samen met een ander Nederlands stel, om wat spelletjes te gaan doen. Wat waren we wederom blij met onze camper. Plek voor iedereen (beetje inschikken).
Totdat de regen was opgehouden en de kinderen weer naar buiten gingen. Wij bleven nog even een kopje koffie drinken en konden door het raampje zien dat alle kinderen zich hadden verzameld bij het bruggetje waarover wij altijd moesten lopen om aan de overkant te komen. Ineens kwam Atlas de camper in gestormd om te vragen of hij de sjorband mocht gebruiken die we mee hadden genomen. Blijkbaar was het bruggetje door de enorme stroming van zijn plek geschoven en nu wilden de kinderen hem weer op zijn plek proberen te krijgen. Zo mooi om te zien hoe iedereen ineens samen werkte. Maar het bruggetje was toch iets te zwaar voor de kinderen, dus moesten de papa’s er aan te pas komen. Een, twee, hup!
Toen het bruggetje weer op zijn plek was getild, moest hij nog weer vast gelegd worden met stenen en zand eronder. Anders zou hij zo weer weg glijden. Dus met man en macht werd er door de kinderen gewerkt om stenen uit de rivier te halen en zand te verzamelen. Prachtig!! Samenwerk maakt sterk.
De volgende dag scheen het zonnetje gelukkig alweer en konden we weer heerlijk buiten aanrommelen. Eerst een workhop hoe een slinger te maken van reststofjes (er zal vast een mooie naam voor zijn, haha).
Een workshop van één van de vaders die in de ‘mountain rescue’ werkt over touwen knopen.
En daarna nog een workshop dromenvangers maken.
Luxor kreeg uitleg van Kim, een vrouw die alleen Duits kon. Samen waren ze op pad gegaan om een wilgenteen bij de rivier te halen. Mooi om te zien hoe ze zich met handen en voeten en wat Nederlands en Duits prima redden!
De sfeer was zo gemoedelijk. De kinderen speelden continu samen en taal was geen enkele barrière. Jong en oud, iedereen door elkaar. En voor kinderen was er genoeg te ontdekken en samen te doen.
Rond het kampvuur deden we een voorstellingsrondje, omdat niet iedereen op dezelfde dag gekomen was. We deelden ook onze ervaringen en opvattingen over Unschooling en het was erg leuk om te horen dat iedereen eigenlijk vanuit heel verschillende werkgebieden kwam. En ook dat er onder de meeste naast een enthousiasme voor dit onderwijssysteem ook een stukje onzekerheid nog zat. Bij hun zelf of hoe hun omgeving erop reageerde. Eén vader vertelde dat zijn beide ouders in het reguliere onderwijs zitten en dat het voor zijn ouders best moeilijk was om te begrijpen waarom hun kleinzoon niet ‘gewoon’ naar school ging.
En toen zaten onze paar dagen kamp er alweer op. We vonden het allemaal jammer dat we weg moesten. Maar er moest weer gemolken worden. We zouden zeker terugkomen! Met onze gezellige camper!
Toen we alles weer hadden ingepakt, kon Michel de camper weer door de rivier heen loodsen. Zonder fietsenrek deze keer. Die hadden we er voor de zekerheid maar vanaf gehaald. Deze keer ging het goed en wat geweldig om te zien hoe de rest van het kamp op dat moment stond te juichen en klappen!! Met een dankbaar gevoel gingen we weer huiswaarts.
In augustus gingen de droge koeien naar buiten. We het stuk waar ze altijd lopen dus van het voorjaar ingezaaid met tarwe en luzerne. En ook groter gemaakt, omdat we het stuk ernaast ook in gebruik konden krijgen. Nu hadden ze mooi alle ruimte.
We waren ook al een flink aantal weken bezig met strobalen maken. Met twee trailers tegelijk.
Prachtig om overheen te rennen natuurlijjk!
We hadden dit jaar ook een aantal stapels gemaakt van vier rijen hoog. Met de kraan konden we de hoogste balen erop leggen. Dat scheelt weer ruimte.
Verder stond augustus in het teken van visites. De eersten die zouden komen, waren mijn moeder en zusje. Nog voordat Luxor wist dat mijn moeder ook met mijn zusje mee zou komen, was hij haar scootmobiel al aan het schoonmaken. Bijzonder hè! De accu deed het niet meer, dus daar moesten Michel en Belus even naar kijken. Wat een plezier dat we hadden toen Belus ineens met de scootmobiel over het erf reed!! Oma kon komen!
Wat leuk dat er eindelijk weer levendigheid in het oude huisje was.
De kinderen vonden het ook geweldig. Tante Bianca werd meteen onderhanden genomen door Ayla. Welke nagellak vind je mooi? Allemaal? Oh, dan doen we gewoon elke nagel een andere kleur, haha!
Oma! Wil je voorlezen? Tuurlijk! Het boek van Dikkie Dik kent oma onderhand al uit haar hoofd.
En wat waren we nu blij met ons tuinhuisje!! Daar konden we heerlijk zitten met het eten en met de koffie.
Bianca was ook blij met het tuinhuisje, want ze is graag aan het werk als ze bij ons is. En eigenlijk wilde ik nog wel een tafel om een gasfornuisje op te zetten. Dus Bianca ging aan het werk. Tekenen, rekenen, zagen, schuren en schroeven.
En verven. Het was prachtig geworden!!
Gelukkig kreeg tante Bianca ook nog een beetje hulp.
En na gedane arbeid is het goed rusten natuurlijk. Tijdens een traditioneel potje Kolonisten (de winnaar komt bij ons altijd in de doos te staan).
Oma en tante Bianca, bedankt voor alle gezelligheid!
Oma en tante Bianca waren nog niet weg of de volgende logee kwam: ons nichtje Shannen. Die de eerste twee zomers na Laryssa’s geboorte au-pair was bij ons. Dit keer kwam ze een weekje. Gezellig!
De laatste dag dat ze bij ons was, kregen we ook Ben en Gabriela op visite. Gabriela was zestien jaar geleden (toen we hier net kwamen) onze tolk. Later is ze met Ben getrouwd, die hier samen met zijn broer Pieter een boerderij had opgezet. Samen met Gabriela is Ben toen weer terug gegaan naar Nederland, maar meestal komen ze in de zomer wel een paar weken weer naar Roemenië.
De kinderen konden zich heerlijk vermaken in onze nieuwe zwembadjes.
Op 23 augustus ging de eerste mais eraf. De eerste hectares begonnen al aardig te verdrogen, dus we waren blij dat die er vlot af kwamen. En wat waren we natuurlijk blij met onze twee nieuwe trekkers, waardoor het ook allemaal een stuk soepeler verliep.
Gelukkig was de mais eraf, want daarna ging het regenen. Dat was dan wel weer jammer voor ons andere nichtje Caitlin en Michel’s broer Edwin die toen net kwamen. Edwin werkt bij een loonwerker en helpt ons graag buiten met allerlei klusjes op de trekker, shovel of kraan. Maar helaas lag dat door de regen allemaal stil. Dus waren we wel een beetje aan (in) huis gekluisterd. Waar Laryssa lekker met haar peettante kon spelen.
Helpen bij de kalfjes kan overigens altijd wel natuurlijk, regen of geen regen.
En er moest natuurlijk ook een potje Kolonisten gespeeld worden, haha!!
Tussen de buien door konden we gelukkig nog wel op visite gaan. Bij onze Nederlandse ‘buurman’ Jan (hij woont een dorp verderop). Op zijn prachtige plekje met wijnranken en boomgaard.
En bij Feije, onze oud-stageloper die nu ook zelf koeien melkt.
Als afsluiting van hun vakantie gingen we nog uit eten in Ludus.
En toen zaten hun paar dagen bij ons er alweer op. Ze vertrokken in de zonneschijn.
En tot zover deel III van ons jaarverslag. Ik had gehoopt de maand september hier ook bij te kunnen voegen. Maar de plicht roept. Er moeten oliebollen gebakken worden, haha! Dus dat houden jullie nog tegoed (ja, de foto’s en niet de oliebollen, haha).
We wensen jullie allemaal een goed uiteinde toe en een schitterend begin van 2022!! Tot volgend jaar!
We waren bij april gebleven. De buurman ging ijverig verder met het tuinhuisje en het schoot vlot op.
We wilden graag planken met een rand van schors er nog aan gebruiken. En we zijn erg blij met het resultaat.
Nu hebben we eindelijk een plek in de tuin waar we lekker in de schaduw kunnen zitten.
Het warme weer deed alles als snel groeien en bloeien.
Ook werd het weer tijd om plantjes te planten. Van Belus hadden we een paar hele kleine fruitboompjes gekregen, die bij hem spontaan onder zijn oude fruitboom waren gaan groeien. Die hebben we aan de rand van het gazon gezet (niet die stokken hoor, die moesten de boompjes wat stevigheid bieden, de boompjes zijn nog maar 30 cm hoog, haha). Wel leuk om te zien hoe langzaam overal boompjes en planten komen. Op de achtergrond de kerstboom van vorig jaar, die de eerste is die wél verder is gaan groeien.
Het mooie weer nodigde wederom uit voor een picknick, deze keer ‘georganiseerd’ door Luxor.
Met die groeispurt van alles, moest er ook geregeld gemaaid worden. En dat gemaaide gras gebruikte ik dan weer als mulch voor de moestuin. Super!
Het werd hoog tijd dat de mais de grond in kwam. Maar we hadden alle trekkers kapot. Michel wilde al langer één of twee nieuwe (gebruikte) trekkers kopen en nu was de nood wel heel hoog. Dus toch maar doorgepakt en twee New Holland trekkers uit Nederland laten komen. Altijd leuk als er een vrachtwagen komt. Meestal laadt de familie van Michel de vrachtwagen in op de boerderij in Wijthmen. Als we dan meer (grotere of kleinere) dingen mee deze kant op willen hebben, kunnen ze dat zo bij de vrachtwagen instoppen. Zij hebben ook camera’s op de boerderij daar, dus voor ons leuk om dan mee te kijken. En hier kan de familie weer mee kijken via onze camera’s.
Luxor houdt ervan om (oude) technische apparaten uit elkaar te halen. En nu had de familie een hele doos oude apparaten voor hem verzameld en mee gedaan. Dus Luxor was helemaal blij.
En Atlas ging helemaal uit zijn dak van de New Holland, weet-ik-veel-welke-serie. De mannen hier weten dat allemaal precies. Voor mij is het de Blauwe en de Bruinrode New Holland, haha.
De Bruinrode moest eerst helemaal schoon gespoten en gepoetst worden, vonden ze hier. Met name Atlas was er druk mee.
Ja, Altas is helemaal gek van trekkers en machines. Het allermeeste van John Deere. Maar New Holland is ook wel oké. Hij werkt nu al meer dan een jaar mee op zaterdagochtend, als Belus alleen al het voeren moet doen. Hij kan al aardig handig met de trekker en de shovel(tje)s overweg. Als Laryssa ook buiten is, vindt ze het maar wát mooi om bij Atlas op het shoveltje mee te rijden.
Leuk om te zien dat kinderen al gauw mee willen helpen als ze met je mee lopen.
Ayla helpt Belus met vers gras voor de pinken gooien.
Kinderen zijn zo lekker spontaan. Lopen we langs het melkglas in het tanklokaal. Denkt Laryssa ineens: “Hé, dat is lekker warm, zo’n glas vol met verse melk!” Haha!
Eind april werd er Koningsdag gevierd. We vieren het niet elk jaar, maar wel vaker met een stel Nederlandse gezinnen. Een Vrijmarkt en daarna ouderwets spelletjes doen en samen eten. Wij gingen met Knieperties op de rommelmarkt staan (van die rolletjes die zo lekker naar kaneel ruiken en die de Plattelandsdames ‘vroeger’ bij ons ook verkochten op de rommelmarkt). Er werd druk mee geholpen (en geproefd, haha).
Zaklopen, spijkerpoepen, kruiwagenrace, touwtrekken. De kinderen hebben het er nu nog over. Prachtig, de simpelste spelletjes en de grootste lol.
Oranje boven! Ja, mooi.
In mei werd deel twee van het Project Tuinhuisje in gang gezet. De schutting met overkapping achter het tuinhuisje langs. Waar we eindelijk een plek zouden hebben voor alle (rondslingerende) fietsen en traptrekkers.
De buurman moest voor de overkapping ijzeren palen op maat zagen en hier liet hij Luxor zien hoe dat werkte en hoe hij kon helpen.
Aan de achterkant van mijn moestuin had ik nu dus ook een schutting. Prachtig!! Ik was ook al een eind opgeschoten met de planken om mijn groentebedden heen.
Het werd hoog tijd om de eerste snee luzerne eraf te halen. Maar eerst moest de nieuwe frontmaaier getest worden. Dat ging heel best.
Er kon ingekuild worden. Toch wel fijn dat we nu twee nieuwe trekkers erbij hadden.
En wat is er nou mooier dan lekker door het vers gemaaide gras, eh, luzerne, dollen!
Atlas zat natuurlijk bij Belus op de hakselaar. Dik voor mekaar, die twee!
We kregen in mei ook visite van een Roemeens gezin dat ook net is begonnen met Unschooling (hun oudste is zes). Ze bleven twee nachtjes logeren en dat was zo leuk! Om van elkaar te zien en te leren hoe we bepaalde dingen deden. Herkenning vinden in elkaars gedachtengangen. Ja, mooi. Wie weet komen er in de toekomst nog wel meer (Unschooling) gezinnen logeren. Zodat andere kinderen kunnen zien en leren hoe het er op een boerderij aan toe gaat en zodat onze kinderen met andere kindjes kunnen spelen.
Hoewel er natuurlijk altijd wel iets te spelen valt op een boerderij, zoals met een palletvork. Maar met andere kindjes spelen blijft toch ook wel heel erg leuk.
Juni. De planken om de groentebedden in mijn moestuin waren klaar en ook op de paden had ik het schors gestrooid. Ik was zo blij met het resultaat!! Het gaat nog niet altijd zoals ik wil in mijn moestuin (zaadjes die niet opkomen of zorgvuldig binnen gekweekte plantjes die het buiten ineens niet meer willen doen). Ik ben nog lerende. Maar zo met die planken en dat schors, de schutting en het hekje word ik al heel blij door er alleen al naar te kijken.
En het tuinhuisje komt nu ook zo mooi van pas. Waar ik nu heerlijk alle ruimte heb om met mijn ‘moestuindingetjes’ bezig te zijn.
Van de moestuin naar het mestput-muurtje. We hebben een aantal jaren geleden een tweede mestput achter de stal gebouwd. Daar zijn begin van het jaar eindelijk de roosters opgekomen (of nou ja, ze lagen er al op, maar moesten nog vastgelegd worden in beton). En nu was het dan tijd om de beide mestputten met elkaar in verbinding te brengen. Dat betekende dat er eerst aan de voorkant een muurtje uit gebroken moest worden. Dus Michel druk bezig met de drilboor. Net zolang tot de bak van de kraan het muurtje om kon duwen.
Waarna het omgevallen muurtje nog uit de mest gevist moest worden. Maar het muurtje was er tussen weg. De mest kon hier naar de nieuwe put stromen.
En aan de andere kant hebben ze een gat in een muur gehakt. Nu kon de volledige capaciteit eindelijk benut worden en de nieuwe mestmixer gebruikt.
Het volgende project was de klinkers voor de kalverstal er opnieuw inleggen. Die waren helemaal verzakt door de zware melkwagen en andere vrachtwagens. Het werd een klus waar iedereen bij hielp.
En nu het weer steeds warmer werd, kregen de kinderen het idee om een heuse waterglijbaan te maken. Die hadden we andere jaren ook wel gehad, in kleine vorm. Maar nu wilden ze het groot aanpakken. Michel en Atlas gingen eerst met de kraan en de shovel aan het werk. Daarna landbouwplastic erop.
Een oude band, een tuinslang en een fles zeep erbij en proberen maar!! De baan liep helaas niet op alle stukken steil genoeg, maar dat mocht de pret niet drukken.
Dobberen op het water is ook al erg leuk.
Of kikkers vangen uit de poel!
Morgen lezen jullie in Deel III over de rest van de zomer. Groetjes!!
Tuinhuisje, moestuin, schaatsen, ploegen, zaaien, geulen en kabels, Unschooling
Woensdagmorgen. Wat een rust. Er dwarrelt een duivenveertje naar beneden buiten, achter het raam waar ik nu voor zit. De zon hult de sluierwolken in een prachtig gouden licht. Ik hoor de haan van de buren. Het past allemaal precies bij vandaag, zo’n ‘tussendag’, zoals ik de dagen tussen Kerst en Oud en Nieuw altijd zo mooi vind klinken. Het jaar loopt op zijn einde en de hectiek rondom Sinterklaas en Kerst is voorbij. Het voelt inderdaad wel alsof we de laatste dagen van het oude jaar mogen ‘uitzitten’. Heerlijk. Wat aanklungelen op de boerderij, een aantal vrienden nog bellen, nieuwe plannen voor het komende jaar uitdenken. En het oude jaar in beeld brengen. Dat is ook altijd mooi, om het afgelopen jaar nog een keer de revue te laten passeren. De foto’s te bekijken. Om er dan elk jaar weer achter te komen dat we eigenlijk toch meer hebben gedaan dan we in ons hoofd dachten, haha.
In januari hadden we nog steeds zacht weer en hebben Michel en Belus nog een paar mooie klussen kunnen doen. Zoals de laatste mestroosters op de nieuwe mestput achter de stal vastleggen in beton.
De nieuwe mestmixer uit Nederland installeren.
En de oude mestput leeg scheppen met de kraan, zodat de oude en nieuwe mestput met elkaar in verbinding gebracht kon worden.
En Belus had in de kalverschuur een keukentje afgetimmerd, waar we nu lekker warm en uit de wind de melk voor de kalfjes klaar kunnen maken.
In februari konden we nog de laatste stukjes land ploegen. Ook Atlas wilde het heel graag een keertje doen. En hij mocht het stukje naast de boerderij ploegen. Daar is de uitloop voor de droge koeien en die wilden we inzaaien met tarwe en luzerne.
Net op tijd nog geploegd, want daarna kwam er dikke vorst. Waardoor er geschaatst kon worden!! In Ludus is ook wel een ijsbaan gemaakt op het marktplein. Maar ‘in het wild’ is leuker!
Verder bracht februari ons een nieuwe pup. Die we zielsalleen achter onze boerderij in het veld vonden. Hij was zo blij en vrolijk, dat we hem Happy genoemd hebben.
Happy hadden we de eerste weken bij de voerplaats voor de katten. Waar hij niet weg kon lopen. Zo was hij vanaf het begin af aan al dikke vriendjes met de katten, met wie hij vaak samen zij aan zij in slaap viel.
Dat was wel anders met onze hond Bell, die we vorig jaar van kennissen kregen en achter elke kat aan ging die ze zag. Gelukkig heeft ze dat ondertussen wel afgeleerd.
Wie ook dikke vriendjes met de katten is, dat is Laryssa. Samen met Luxor en Ayla zorgen ze goed voor hen. In het begin hadden we bijna geen tamme katten op de boerderij. Maar nu kunnen we een groot deel toch al oppakken. Leuk!
In maart werd het merkbaar milder buiten en werden we naar buiten getrokken door het zachte weer.
Heerlijk! Een zondagse wandeling in het voorjaarszonnetje.
Naar de ‘oude huisjes’ achter onze boerderij. Waar Michel begonnen was met de kraan om een geul te graven. Die geul moest helemaal tot aan de boerderij lopen. Omdat we een waterleiding en internetkabel van de boerderij naar de huisjes wilden leggen en een stroomkabel van de huisjes naar de boerderij toe (als extra stroomoptie om de stroom te kunnen splitsen bij piekdrukte).
De twee huisjes hebben een poosje leeg gestaan, nadat de medewerkers die er gewoond hadden, vertrokken waren. Maar vanaf de zomer zouden mijn broer en zijn vriendin er gaan wonen. En voor hen is het wel handig dat er nu in ieder geval een waterleiding heen ligt.
Heerlijk om weer buiten te zijn!
Het was al met al een hele lengte, de geul.
Dus moest er ook een hele lengte aan stroomkabel komen. Wat een joekel van een haspel!
Die wilde Michel achter de trekker hangen, in een stellage die Belus in elkaar zou lassen.
Met al dat gewicht aan de achterkant, moest er ook een ‘frontgewicht’ komen. Een mooie joekel van een sierkei van eigen bodem, haha.
Toch wel fijn dat we meerdere machines hebben, want toen de kabel er eenmaal in lag, konden de twee shoveltjes de geul weer dicht gooien.
Tot aan de boerderij lag de kabel er dus in. Nu moest hij nog gesplitst worden naar de beide zijkanten van het erf. De ene kant ging naar de sleufsilo’s.
En de ander kant ging naar de andere hoek van het erf, waar de booghal zou komen (en een aftakking voor de waterleiding naar een oude put verderop in het land). Het werkte mooi, de haspel achter de trekker.
Het zou gaan regenen en dan kunnen we hier het land niet meer op (klei die in blubber verandert). Dus het was even aanpoten om de kabels erin te krijgen en de grond weer dicht. Maar het is gelukt. Samenwerk maakt sterk. Mooi!
Na regen komt… sneeuw! Maart roert zijn staart. Inderdaad, hihi. Mooi. Toch nog een beetje een wintergevoel.
Puppy Happy was ondertussen al aardig gegroeid en mocht nu ook los lopen op het erf.
Het mooie weer trok ook de buren naar buiten. Een buurman die een maand zonder werk zat, vroeg of wij niet een klus hadden voor hem. Hij is van huis uit timmerman. Dus we hoefden niet lang na te denken. Eigenlijk zou Belus een tuinhuisje voor ons timmeren, was het plan toen we een paar jaar geleden al de kelder voor het tuinhuisje gemaakt hadden. Maar ja, het kwam nooit bovenaan Belus’ prioriteitenlijstje. Dus dat was een mooi project voor de buurman. Maar dan moest wel eerst de kelder leeg geschept worden. Waar ondertussen een dikke laag water in was komen te staan. Gelukkig hadden we daar twee helpende handjes voor.
De vloerplaten werden op de kelder gelegd, maar het werk kon gewoon doorgaan voor onze heren.
De buurman kwam en hij begon eerst met het maken van een betonrand voor langs de bestrating.
De oude zandbak van de kinderen zou uiteindelijk weg gaan daar. Maar was ineens weer heel interessant, zolang hij er nog lag.
Voor een tuinhuisje hadden we hout nodig. En sinds kort zit er een houzagerij vlakbij, dus konden we de kinderen mooi live laten zien hoe onze planken gemaakt werden.
Naast het tuinhuisje ligt mijn moestuin. En ook die wilde ik aanpakken. Een hekje aan de windkant. De zaaibedden met houten planken omlijsten en daartussenin, op de paden, schors. Ik had op een deel van de paden vorig jaar al worteldoek gelegd, zodat daar geen onkruid zou groeien. Maar schors maakt het net af en ruikt zo lekker als het geregend heeft.
Het eerste hekje stond. Ik had een heel stel oude plankjes van een oud hekje bij elkaar gezocht en Laryssa vond het maar wat mooi om daar op de spelen en te springen. Prachtig toch hoe kinderen in alles wel iets vinden dat ze uitnodigt om ermee te gaan spelen.
Of om ‘mee te helpen’ haha.
Luxor en Ayla hielpen me ondertussen mee om alvast zaadjes te zaaien in de zaaibakken. Die we later in de moestuin uit konden zetten.
En zo was het moestuinseizoen begonnen. Op de plek van het tuinhuisje schoot het ook al mooi op. We gingen de hoogte in!
En dit lijkt ook wel een trap die de hoogte in gaat, haha. Maar het is eigenlijk de keldertrap, die hier in de verf is gezet en staat te drogen.
En met het mooie weer kon er ook gezaaid worden. Samen met de kinderen en met Happy ging ik kijken bij Michel.
Dat is altijd een hele onderneming als de kinderen mee gaan wandelen. Dan valt er altijd van alles te zien. Of te verzamelen. Deze keer was het al het rond slingerende plastic dat ze vonden. Dat soms wel heel vast zat in de grond.
Tada! Kijk eens wat we al verzameld hebben!!
En toen we weer bij de boerderij waren, lonkte een diepe waterplas in de sloot uitnodigend om er grote brokken zand in te gooien. Kijken wie de grootste plons kon maken. Prachtig!
Dat sluit eigenlijk wel heel mooi aan bij een ontwikkeling waar we sinds maart ook in terecht zijn gekomen. Het onderwijs/ het leren van de kinderen. Atlas en Ayla gingen naar school in Ludus, waar eigenlijk iedereen heen gaat. Het onderwijssysteem is nog vrij ouderwets. Met veel uit het hoofd leren en de nadruk op presteren. Daar draait eigenlijk alles om. Hoe goed de leerlingen zijn en in het verlengde daarvan (dus ook?) de leerkracht. Atlas heeft een erg fijne klas met heel veel meisjes en maar een paar jongens. Maar dat zijn wel zijn vriendjes die ook bij hem op voetbal zitten. Atlas heeft het erg naar zijn zin op school.
Ayla had het ook erg naar haar zin op school. Met haar lieve juf en ook vooral het spelen met de andere kindjes. Maar Ayla had de ‘pech’ dat de helft van haar klas niet (of maar gedeeltelijk) mee deed met de online lessen tijdens de corona. Waardoor die kindjes een steeds grotere achterstand opliepen (de ouders waren ook niet bij machte of wille om de kinderen bij te scholen). Toen de live lessen in de klas weer begonnen, had de juf het dus best moeilijk. En ik merkte aan Ayla dat de sfeer in de klas veranderd was. Ze kregen steeds meer huiswerk en ook huiswerk waar ik niet eens het nut van in zag (oud-Roemeense versjes uit de 19e eeuw bijvoorbeeld). Het huiswerk ging haar steeds meer tegenstaan en ik moest steeds meer moeite doen om zelf ook gemotiveerd te blijven haar aan te moedigen. Ze was steeds bang dat ze het niet goed deed, dat de juf boos zou worden. En kreeg steeds vaker buikpijn vlak voordat ze naar school moest.
Ondertussen had ik al geïnformeerd bij de Vrije School (Waldorf- Rudolf Steiner) in Cluj. Die school had me altijd al aangesproken en een klasgenootje van Atlas (een dochter van vrienden van ons) was daar al heen gegaan. Cluj is voor ons een uur en een kwartier rijden, maar dat had ik er wel voor over. Ik was tot alles bereid. Want het hele schoolsysteem ging me steeds meer tegenstaan. In Cluj zeiden ze dat Atlas en Ayla pas in het tweede semester, begin februari (van dit jaar dus) over zouden kunnen gaan. Dus tot die tijd probeerden we het nog zo goed en zo kwaad als het ging met Ayla vol te houden.
Zelf heb ik het jaar voor we naar Roemenië gingen (2004) in Nederland op een Iederwijs school gewerkt als begeleidster. Die school was gebaseerd op een schoolsysteem dat in Amerika al sinds de jaren ’70 bestaat. Een systeem waarbij puur gekeken wordt naar de interesses, passies en talenten van een kind. Waarbij het zijn hart en nieuwsgierigheid mag volgen en er dus ook geen opgelegde lessen of boeken zijn. Ik was destijds meteen verliefd op dat schoolsysteem. Ik las het boek over de Sudbury Valley, die school in Amerika. En wist meteen: dit is wat ik elk kind gun!! En wat ik eigenlijk ook het liefste voor onze kinderen gehad had natuurlijk. Maar omdat dat niet in Roemenië bestond (dacht ik toen), hebben we Atlas en later Ayla maar ‘gewoon’ naar de gewone school gedaan. Met de achterliggende gedachte: speelvriendjes zijn ook belangrijk en zolang ze er zelf geen hinder van ondervinden, laten we het zo.
Maar langzaam was het gevoel me dus toch bekropen dat Ayla er wél hinder van ondervond. Ze probeerde zich zo te passen in het systeem dat ze zichzelf verloor. Ik voelde gewoon dat de Vrije School (waar ze wel vaste vakken hebben, maar geen vast lesmateriaal of cijfers) veel meer bij haar zou passen. Het was dus een kwestie van even volhouden nog.
Tot we in februari te horen kregen dat Atlas sowieso nog niet naar Cluj kon, vanwege de Corona (een maximaal aantal leerlingen per lokaal). En dat het nog maar de vraag was of er voor Luxor plek zou zijn. Ik werd steeds ongelukkiger. Wat nu?!
Nederlandse vrienden van ons hier waren, ook vanwege onvrede over het schoolsysteem, vorig jaar overgestapt op Homeschooling (thuis onderwijs). Via een Amerikaanse onderwijs instelling. Dat bracht me op het idee om te gaan kijken of er voor de Vrije School misschien ook wel een soort van Homeschooling bestond. Dat niet. Maar al zoekende kwam ik wel op een Facebook pagina van Unschooling Romania. En was mijn interesse gewekt. Unschooling is dus eigenlijk hetzelfde als Iederwijs. Dus kinderen laten leren zonder opgelegde lessen en boeken. Maar alleen dan niet op een school, maar thuis. Ik stond versteld!! Überhaupt dat het bestond en nog meer dat er dus in Roemenië zoveel gezinnen al mee bezig waren!!
Er ging een hele nieuwe wereld voor me open. Of eigenlijk een oude wereld in een nieuw jasje. Mijn hart ging steeds sneller kloppen en ik voelde de vonk weer in mijn hart. Ik ging weer stralen, gloeien en glimmen van plezier, verwachting en blijdschap. Ik vond een instelling waar de kinderen ingeschreven kunnen zijn. Die samenwerkt met Cambridge in Engeland. En wat op dit moment een pilot project is dat gedoogd wordt in Roemenië. Ik bestelde boeken over Unschooling en werd helemaal enthousiast.
We hebben toen besloten om Ayla dus van school te halen en haar te Unschoolen. Luxor was op dat moment net zes geworden en was al niet naar de kleuterschool gegaan, vanwege een wachtlijst en Corona. Dus voor hem veranderde er niet veel. Hij bleef gewoon lekker thuis. Atlas hebben we de keus gelaten en hij wilde liever op school blijven, bij zijn vriendjes. En dat was ook helemaal prima.
Dus brak er voor ons een hele nieuwe fase aan. Een nieuwe weg. Van zoeken en vinden. Hoe pakken andere ouders dat aan? Met name het contact met andere kinderen? Ik had gelezen dat er in Amerika heel veel plekken zijn waar kinderen van Homeschooling en Unschooling samen komen (Agile Learning Centres). Om toch samen met andere kinderen dingen te kunnen doen en leren. Al zoekende kwam ik erachter dat er in Cluj en Boekarest dus zo’n centrum zit! Wauw. Die ik heel graag wil bezoeken. En die uit Cluj geeft zelfs cursussen aan ouders, kinderen en andere geïnteresseerden. Dus via hen zouden we ook nog meer ouders en kinderen kunnen leren kennen. Mijn droomwens is nu om zelf zo’n centrum op te gaan zetten. Voor kinderen ‘in de buurt’. Hoe, wat, waar of wanneer dat weet ik nog niet. Maar er knaagt iets in mij, een diep verlangen, om hier iets mee te gaan doen. Dus wie weet…
Voor nu vind ik het heerlijk dat de kinderen lekker thuis zijn. Ze leren lekker bij alles wat ze doen. Ik heb het volste vertrouwen in hen. In ons. En in de toekomst. Alle vier zitten ze lekker in hun vel. En wij ook. En voor de rest zal alles zich gaandeweg wel ontvouwen.
Hier Laryssa en Luxor lekker aan het schilderen.
Toegegeven, het is soms wel iets meer werk. Wanneer ook het bureau is onder geschilderd bijvoorbeeld, haha. Maar dat is prima.
Nadat we Ayla van school hadden gehaald, zagen we haar weer helemaal opfleuren. Ze liep weer te neuriën en te dansen in huis. In het begin was het wel even wennen voor haar. Dat er niemand was die zei wat ze moest doen. Maar dat had ik wel gelezen. Dat elk kind dat van school gaat, een periode nodig heeft om te ont-schoolen. Om zich te realiseren dat het het heft weer in eigen handen mag nemen. Ik vond het heerlijk om nu overdag gewoon lekker met de drie jongsten op pad te kunnen. Kleine, spontane uitstapjes. Zoals toen Luxor vroeg naar de plek waar we in het begin begonnen zijn. Dat we er spontaan heen gereden zijn en ik hen heb laten zien waar dat was en waar ik destijds altijd ons drinkwater ging halen (bij dat witte muurtje links op de foto).
En toen ik vertelde dat ik dan vaak even de heuvel op wandelde om van het uitzicht te genieten, dat de kinderen dat toen ook wilden. Een mooie klim! En naar beneden rennen en rollen natuurlijk. Het was dolle pret. En toen Luxor nog verscheidene botten vond van een schapen skelet, toen was het avontuur compleet. Zo mooi! Dat is voor mij Iederwijs. De ruimte hebben voor spontane leermomenten samen.
En hiermee is de maand maart afgerond. Op naar april! Atlas had ons al mooi voorbereid op 1 april: “Help!! Ik zit vast!!” Prachtig, die kinderen.
Tot zover deel I van ons jaaroverzicht van 2021. Tot morgen!
Hallo! Daar zijn we weer. De eerste maand van 2021 zit erop. Het werd ook deze maand nog steeds niet echt winter, dus gingen we gewoon verder met de projecten waar we mee bezig waren.
De roosters boven de mestkelder vastleggen in cement.
Aan deze kant hadden Belus en Michel de roosters klaar. En konden ze verder gaan aan de andere kant van de voergang.
Prachtig gezicht, zo die mannen in de mist, haha!
Aan de achterkant heeft Michel nu een buis gemaakt, zodat we ook hier mest uit kunnen zuigen.
Aan de voorkant komt de mestmixer.
Deze dus. Die moest in dat gat komen.
Het was nog even prutsten, omdat het vierkante gat net iets groter was dan de mixer. Maar daar heeft Belus toen rubbertjes langs gemaakt. We zijn natuurlijk erg nieuwsgierig hoe hij het straks gaat doen. Maar eerst moest de oude mestput leeg. Al die jaren konden we niet rond pompen en kwam er steeds meer dikke drab op de bodem. Die niet te mixen viel. Die moesten we er met de kraan uitscheppen, voor zover dat ging.
Michel schepte de drab uit de mestkelder (rechts uit beeld) en gooide het dan op de mestgang. Vanaf daar konden ze het met de mestwagen weg ‘kruien’. Nog niet alles is eruit, maar dat moeten we eerst verdunnen met water en het er dan uit trekken. En als de put dan leeg is, kunnen we hem met de nieuwe verbinden.
Toch wel handig, zo’n kraan. Hier een andere ‘man in de mist’. Valeruts die het strohok van de pinken uitmest met de kraan.
De dames kijken nieuwsgierig toe, haha.
Twee kleinere klussen waar Belus druk mee geweest is: het ‘aftimmeren’ van een hokje bij de melktank en een keukentje bij de kalfjes.
In december hadden we de melktank, die buiten voor het tanklokaal staat, ingepakt met sandwich-panelen.
Een gat voor het ventilatierooster. Interessant, denkt Laryssa, haha.
En zo staat de melktank er mooi warm en droog bij.
Er tegenover, naast de deur naar het tanklokaal (waar de oude tank nog staat) heeft Belus een hokje afgetimmerd voor Michel. Voor onderdelen en gereedschap die nu niet meer in het kantoor hoeven te liggen.
Belus had de smaak goed te pakken en heeft toen ook het ‘keukentje’ bij de kalfjes gemaakt, die al langer op ons lijstje stond. Met name omdat het flink zou gaan vriezen. Dan hoefden we de boiler daar niet meer af te sluiten en konden we ook daar met vorst melk maken voor de kalfjes (wat anders met vorst in het tanklokaal gebeurde, maar wat elke keer zo’n gesjouw was met emmers).
Om het aanrechtje heen heeft Belus dus mooi van sandwich-panelen een hokje gemaakt.
Met een mooi ophang-uitlek-systeem voor de emmers. Prachtig om te zien hoe hij er provisorisch toch een mooi, functioneel keukentje van maakt.
Nu kunnen we met nog meer plezier melk maken voor de kalfjes.
De kalfjes in de hoek bij de nieuwe lichtplaten. Ja, het is fijn werken zo.
En hoewel het niet echt winter werd de afgelopen maand, hebben we toch wel een paar dagen flinke vorst gehad.
Waarbij de kinderen hun hart konden ophalen op de ijsplassen in de nieuwe, uitgegraven mestput. Prachtig hoe kinderen zich zo makkelijk vermaken met ‘niets’. Lekker struinen en stukken ijs verzamelen, haha.
En toen het echt koud werd en ging sneeuwen, zijn we met z’n allen nog een midweekje naar Brasov geweest. Er even tussenuit.
Atlas en Ayla die zich al erg goed redden, zelfs op de zwarte piste! Mij niet gezien, haha.
En Luxor (die net begint met skiën) en Laryssa waren al blij met het speeltuintje voor het huisje.
Een gelukkig nieuwjaar allemaal op deze stralende nieuwjaarsdag!
Zoals beloofd, hier dan het laatste deel van het jaaroverzicht van 2020. We waren gebleven bij oktober.
Onze hond Roy was al meer dan een maand ‘spoorloos verdwenen’ en omdat Disney in februari dood was gegaan, hadden we ineens helemaal geen hond meer. Dat was raar! Omdat we altijd wel één of twee honden hadden gehad, werd het ineens heel stil op het erf. We wilden wel twee puppy’s. Of het liefste een oudere hond en een puppy. Via internet of via via. Maar er kwam maar niets op ons pad waar we echt blij van werden. Tot op gegeven moment een Nederlandse kennis belde om te vragen of wij Rex niet wilden hebben, omdat zij terug ging naar Nederland en Rex niet mee kon nemen. En ze wilde hem ook niet achterlaten bij een Roemeen die hem aan een ketting zou leggen. Wauw! Natuurlijk mocht hij komen! Of het zo moest zijn! Hij voelde zich meteen helemaal op zijn plek. En ook met de kinderen leek het alsof ze elkaar al jaren kenden. Wat waren we blij!
We hadden hem een paar dagen aan de ketting en gingen dan rondjes lopen langs de rand van ons erf. Waarna hij eigenlijk al vrij snel los kon. En om het nog mooier te maken, kregen we een week later een tweede lieve hond! Van vrienden van ons die ook een boerderij hebben, maar die niet meer de aandacht aan de hond konden geven die zij verdiende. Dus kwam onverwacht Bell op ons pad.
Hoe mooi kan het dan lopen! Zo zit je met je handen in het haar, omdat je eigenlijk twee nieuwe honden wilt en niet weet waar en hoe. En zo heb je opeens weer twee lieve honden op het erf lopen. Alles voelde ineens weer compleet. Prachtig!
Begin oktober, de Corona-regels waren nog steeds versoepeld. Dus mijn broer en zijn vriendin konden komen logeren. Leuk! Want we hadden, buiten de jongens in de maistijd om, verder helemaal geen logees gehad het voorjaar en de zomer. Terwijl we normaal altijd wel regelmatig visite, logees of stagelopers hebben.
Dat was gezellig! Helemaal toen ome Wilbrand ook nog ging voorlezen!
Diana wilde graag de handen uit de mouwen steken en wilde mij wel helpen bij het oude huisje (waar de logees altijd slapen) om een wilgentenenhaag te bouwen. Dus moesten er eerst gaten gegraven worden met de grondboor. Nog een hele klus met die zware klei.
Maar Luxor hielp graag een handje mee.
Ook met het ‘knopen’ van de tenen.
En Ayla ook.
En dit was het resultaat. We hebben telkens goed water gegeven, dus nu maar hopen dat ie volgend voorjaar gaat uitlopen.
Het was zo leuk om te doen, dat ik ook bij de moestuin een haag heb gemaakt. En we hebben de langste wilgentenen langs de sloot gezet. Hopelijk slaan die ook aan. Kunnen we daar echte knotwilgen van maken. Hopelijk lukt dat.
De kinderen zijn ook druk geweest buiten. We hadden twee jaar geleden een oudere boom verplaatst van achter in het land naar het erf. En vorig jaar waren er wel nieuwe blaadjes aan gekomen. Maar dit jaar niet. Dus eigenlijk moest de boom weer weg. Maar daar hadden de kinderen wat op bedacht. Ze konden er mooi een boomhut in maken!
Dus er werd flink gezaagd en geschroefd.
Getimmerd.
En ‘uitgeprobeerd’, haha. Ja! De uitkijk is goed!
De nieuwe glijbaan er aan gemaakt.
Prachtig!
Nu was er nog een boom op het erf waar de kinderen al langere tijd in wilden klimmen: de walnotenboom. De meeste walnoten lagen voor het oprapen onder de boom.
Maar de mooiste hingen er natuurlijk nog in!
Luxor had de smaak goed te pakken en wilde me wel helpen snoeien van de boom bij het oude huisje. We hadden handig van de afgeknipte zijtakken een soort trappetje gemaakt.
En dan de grote projecten. Als eerste waren we druk met de bekisting van de booghal. We hebben een paar jaar terug een oude tennis-booghal gekocht en die willen we opzetten voor machines, stro en/ of kalfjes. Dat weten we nog niet precies. Maar eind vorig jaar waren we dus al begonnen met de bekisting voor het beton waar de palen op moeten komen. Van het voorjaar en de zomer kwamen we er maar niet aan toe om er verder mee te gaan. Tot dit najaar. Toen Belus echter het metershoge onkruid plat schoof, zodat we weer verder konden, kwam hij erachter dat de achterste helft van de bekisting gewoon weg was! Gestolen. Misschien tijdens de periode dat we geen honden meer hadden? Of misschien al wel langer geleden? Maar er is dus iemand geweest die het hout brutaal heeft mee genomen. Kon Belus weer van voren af aan beginnen aan de achterkant.
Het blijft leuk! Zo’n grote zandbult, haha!
Toen de achterkant klaar was, konden ze ook aan de voorkant de bekisting maken.
Plastic eronder, betongaas erin. En het was klaar voor het beton.
Belus had speciale plankjes gemaakt met de bouten erop, waar straks de palen opkomen. Het beton kon komen.
En toen ging het sneeuwen! Voor de kinderen dolle pret natuurlijk.
Gelukkig voor het beton bleef het maar een dag liggen. En kon de betonwagen daarna gewoon komen.
Met zo’n slurf en een pomp. Mooi handig.
En nu is de betonnen buitenrand dus klaar. Of het nu gaat vriezen of niet, dat maakt voor het opzetten van de rest van de booghal niet meer uit. Dus dat is wel een prettig idee.
Het tweede grote project is het uitgraven van het mestbassin.
Na het uitschuiven van de mest uit de stal, moeten we op dit moment nog de mest in de mestwagen kieperen en dan achter de boerderij in het ‘mestgat’ draaien. Als straks de nieuwe wachtruimte klaar is (boven de nieuwe mestput met roosters), hoeven de koeien niet meer tijdens het melken op de mestgang te staan en kunnen we de mest dan tijdens het melken rechtstreeks naar achteren schuiven, zo het nieuwe mestbassin in.
Hier moet het nieuwe mestbassin komen.
Michel heeft er heel wat uurtjes graven in gestopt.
Maar het begint al echt ergens op te lijken. Omdat het land af loopt, hebben we aan de voorkant (rechts) al een natuurlijke muur.
En aan de achterkant heeft Michel met de shovel een zandwal gemaakt. Zodat het straks een mooie, dichte kuil is. Dan kunnen we uitrekenen hoe groot de afmetingen werkelijk zijn en kunnen we het zeil in Nederland gaan bestellen.
Dan hebben we ook nog een paar kleinere klussen gedaan. Als eerste moest de kalverschuur weer dicht, tegen kou en wind. Vorig jaar had Belus dat zo gedaan:
Daar waren we al heel blij mee. Het plastic konden we er afgelopen voorjaar zo weer af halen. Want het was wel donker binnen door het zwarte plastic.
Dus dit jaar had Belus het anders bedacht: mooie doorzichtige plastic platen. En wat een verschil! We hebben de kleinste kalfjes binnen links gezet nu, bij de lichtplaten. En het werkt fantastisch! Lekker veel licht.
Ook bij de melktank buiten wilden we het verder dichtmaken. Voor de winter.
Een mooie deur erin en zo kan de melkwagenchauffeur de melk mooi droog en uit de wind ophalen.
Het ging zo mooi en vlot met de sandwichpanelen bij de melktank, dat we besloten om het bij de nieuwe waterput ook te doen.
Twee jaar geleden hadden we hier naast de stal een waterput gemaakt en er een hokje bij gemetseld waar de waterpomp in staat. Maar eigenlijk wilden we de hele put overdekt hebben. Dan kan het water ook mooi schoon blijven. In de toekomst komt er extra wateraanvoer van een tweede put op 1.000 meter afstand. Dat is een oude put van een voormalige staatsboerderij (met destijds 800 melkkoeien) die toevallig in ons land zit. Daar komt veel water via speciale keramische waterpijpen en drainages. We hebben tien jaar geleden ook een bronboring laten doen, echter in de klei was geen zand of grindlaag dus na 70 meter zijn we gestopt met boren. Als er al water zou komen op grotere diepte dan zou het zout water zijn. Daarnaast zitten we iets hoger in de heuvels en is de kans ook al minder dan lager in het dal. We verbruiken nu een 18 m3 per dag en water kost hier bijna een euro per kuub. Een goede reden dus om ons eigen water te hebben.
Dus nu hebben we zowaar een ‘waterhuisje’. De oude melktank hebben we ervoor gezet. Zodat die vanaf nu dienst kan doen als extra wateropslag. Het water uit de put hebben we tot nu toe nog niet gebruikt, omdat het vies was van de dode kikkers enzo. Maar we hebben hem helemaal leeg en schoon gemaakt en hij is nu klaar als drinkwatervoorziening voor de dieren en als reservewater als er geen water van het waterleidingnet komt.
En dan het laatste ‘klusje’ (nou ja, het was nog niet zo heel klein): het vastleggen van de betonroosters met beton. Ze wiebelden, als je erover heen liep. Omdat de muurtjes waar ze op liggen toch niet 100% vlak waren. Dus hebben we besloten om ze met een klein laagje beton vast te leggen.
Dus elk rooster moest eraf, beton eronder, en hem weer terug plaatsen.
En toen ze toch daarmee bezig waren, hebben Michel en Belus meteen ijzeren stukken op de muur vast gemaakt, waar straks de palen voor de overkapping van de wachtruimte op vastgemaakt kunnen worden.
Op die plaatsen moeten de roosters nog wat uitgezaagd worden. Maar dan is het ook klaar.
Oh ja, en dan is er nog een klus, die we uitbesteed hebben aan de buurjongen (en zijn ‘team’). De omheining! Iets wat we al heel lang wilden, maar waar we zelf gewoon niet aan toe kwamen. Maar toen er steeds meer wilde honden op het erf kwamen (met name ’s nachts, op zoek naar voer en nageboortes, helemaal toen we zelf geen honden meer hadden), toen waren we het zat. En hebben we de buurjongen gevraagd om met zijn ‘gatenboor’ gaten te maken, om palen te zetten in beton en daarna gaas aan de palen vast te maken. Er is aan de achterkant van de boerderij nog een doorgang voor de trekkers. Daar moet nog een hek komen. Maar verder is het erf nu dus mooi afgesloten voor wat voor wild dan ook.
Ik heb geen foto’s van de omheining. Maar Atlas heeft een overzichtsfilmpje gemaakt van de hele boerderij. En daarop is de omheining goed te zien. De plek van de booghal is daar ook mooi op de zien (de witte rechthoekige betonrand) en ook de plek waar het mestbassin komt. Veel plezier met kijken (de link staat op het eind).
Ja, Atlas wordt al een hele jongen. Sinds een paar maanden helpt hij op zaterdagmorgen Belus mee met voeren. Met het shoveltje de mais en de bierborstel in de mengvoerwagen kieperen en later samen met Belus de voerwagen leeg draaien. Mooi om te zien!
En dan rest ons nog om jullie een heel mooi, sprankelend, gelukkig, gezond 2021 te wensen. Dat het eenieder mag brengen wat hij of zij ervan hoopt.
Michel en Miranda 